Nieuwe regels voor
het hergebruik van regenwater

Laatste update: 12-10-2023

Duurzaam bouwen door het hergebruik van regenwater.

Belangrijk nieuws voor wie vergunningsaanvragen of meldingen indient voor het bouwen, herbouwen, uitbreiden of verbouwen met werken aan de afwatering in Vlaanderen. Op 10 februari 2023 heeft de Vlaamse Regering namelijk de gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwater of kortweg GSVH2023 definitief goedgekeurd. Deze verordening legt nieuwe regels op voor het opvangen, gebruiken, bufferen en infiltreren van regenwater bij bouw- en verbouwprojecten in Vlaanderen. De verordening trad in werking op 2 oktober 2023 voor particulieren en op zal in werking treden op 7 januari 2025 voor het openbaar domein.

Dit betekent dat alle nieuwe vergunningen die ingediend worden vanaf deze datum aan de nieuwe verordening moeten voldoen. In dit blogbericht geven we je een kort overzicht van de belangrijkste veranderingen en waarom ze nodig zijn.

Waarom een nieuwe hemelwaterverordening?

De klimaatverandering zorgt voor meer extreme weersomstandigheden in Vlaanderen, zoals langere periodes van droogte en hevige piek regenval. Daarnaast heeft Vlaanderen een verhardingsgraad van maar liefst 16%. Dit heeft uiteraard gevolgen voor de beschikbaarheid en kwaliteit van het water, maar ook voor de veiligheid en leefbaarheid van onze omgeving. Verstandig omgaan met regenwater is dus cruciaal om ons beter te wapenen tegen de droogte en overstromingen, en om onze watervoorraden te beschermen en aan te vullen.

De vorige hemelwaterverordening uit 2013 hield echter onvoldoende rekening met deze evoluties. Bovendien was er een groot verschil tussen de regels voor particulieren en voor het openbaar domein, waardoor er veel kansen verloren gingen om regenwater optimaal te benutten. Daarom heeft de Vlaamse Regering beslist om de hemelwaterverordening aan te scherpen en te harmoniseren.

Wat zijn de belangrijkste veranderingen?

De nieuwe hemelwaterverordening gaat uit van het principe ‘elke druppel telt’. Dit betekent dat regenwater zoveel mogelijk moet worden opgevangen, hergebruikt, gebufferd en geïnfiltreerd op de plaats waar het valt, en dat afvoer naar de riolering de uitzondering wordt. Om dit te realiseren, zijn er een aantal belangrijke veranderingen ten opzichte van de vorige verordening:

1. De minimale volumes van regenwaterputten worden opgetrokken. Wie vandaag bouwt of grondig verbouwt moest tot op heden een regenwaterput van 5.000 liter laten steken. Ongeacht de dakoppervlakte. Daar komt nu verandering in. 5.000 liter blijft het minimum echter is je dakoppervlakte groter dan 80m² dan moet je regenwaterput minstens 7.500 liter groot zijn. Wanneer je dak meer dan 120m² beslaat, dan is een put van 10.000 liter verplicht. Als de horizontale dakoppervlakte de 200m² overschrijdt dan wordt overgegaan naar een minimum van 100 liter per m².
2. Een regenwaterput moet verplicht geplaatst worden bij verbouwingen of wanneer een woning uitgebreid wordt. Bij uitbreiding van een woning geldt het win-back principe. Dit wil zeggen dat je de grootte berekent op het nieuwe dakoppervlakte + 2x denieuwe dakoppervlakte maar nooit meer dan de volledige horizontale dakoppervlakte van de bestaande constructie waar tegenaan wordt gebouwd.
3. Het opgevangen regenwater moet maximaal hergebruikt worden voor toepassingen waar geen drinkwaterkwaliteit voor nodig is. Zo moeten aanvoer leidingen aangelegd worden naar elk toilet, naar de plaats waar de wasmachine is gepland, en naar de tuin indien aanwezig. Het opgevangen hemelwater wordt maximaal gebruikt voor toepassingen waar geen drinkwaterkwaliteit voor nodig is waaronder toiletspoeling, poetswater, wasmachine en gebruik buiten.
4. Het buffervolume en de infiltratieoppervlakte van de verplichte infiltratievoorziening wordt vergroot en moet bovengronds voorzien worden. Een infiltratievoorziening wordt verplicht voor kadastrale percelen >120m² waarbij de dimensionering afhangt van de afwaterende oppervlakte.
5. Het buffervolume voor grote verharde oppervlakten wordt vergroot, wanneer om technische redenen geen infiltratievoorziening kan aangelegd worden.
6. De mogelijkheid om verplichtingen met betrekking tot hemelwater collectief op te nemen wordt ingevoerd. Dit betekent dat meerdere gebouwen of percelen samen kunnen voorzien in een hemelwaterput, een infiltratievoorziening of een bufferbekken, mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Dit kan bijvoorbeeld interessant zijn voor verkavelingen, bedrijventerreinen of appartementsgebouwen.
7. Bepaalde definities zoals de definitie van een groendak en waterdoorlatende verharding worden herschreven
8. Een deel van of alle daken van de overdekte constructie of het gebouw in kwestie, met inbegrip van de bestaande daken, voor zover deze nog niet zijn aangesloten, worden op de hemelwaterput, de infiltratievoorziening of de buffervoorziening aangesloten behalve als daarvoor bijkomende leidingen onder of door bestaande gebouwen moeten worden aangelegd of als dat door andere regelgeving wordt verboden.
9. Een deel van of alle verhardingen, met inbegrip van de bestaande verhardingen, voor zover deze nog niet zijn aangesloten, worden op de infiltratievoorziening of de buffervoorziening aangesloten behalve als daarvoor bijkomende leidingen onder of door bestaande gebouwen moeten worden aangelegd of als dat door andere regelgeving wordt verboden.
10. Voor elk project met nieuwe of her aan te leggen wegenis is een collectieve infiltratievoorziening verplicht.

Waar kan je meer informatie vinden?

De nieuwe hemelwaterverordening is een complexe materie die heel wat vragen kan oproepen. Daarom werkt de Vlaamse overheid volop aan een praktische rekentool en een handleiding met goede praktijkvoorbeelden, die binnenkort beschikbaar zullen zijn op de website van het Departement Omgeving. Ondertussen kan je meer informatie vinden over deze nieuwe regels op de website van Vlario.

Je kan ook terecht bij VLARIO, het overlegplatform en kenniscentrum voor de riolerings- en afvalwaterzuiveringssector in Vlaanderen. VLARIO volgt de ontwikkelingen rond de hemelwaterverordening op de voet en biedt ondersteuning en advies aan alle betrokken partijen. Op hun website vind je onder andere een webinar over de wijzigingen in de GSVH20233 en een FAQ met veelgestelde vragen.